Hoe verloopt de procedure voor draagmoederschap?
Een draagmoederschapstraject is een lang en complex proces. Deze pagina geeft een overzicht van de procedure voor draagmoederschap vanaf het moment waarop draagmoederschap overwogen wordt tot het adoptieproces na de geboorte.
Voor het traject: op zoek naar een draagmoeder
Draagmoederschap komt vaak pas ter sprake na een lang parcours van afwegen en info zoeken. Een draagmoederschapstraject is nooit eenvoudig. Er zijn veel partijen betrokken: de wensouders, de draagmoeder, het gezin van de draagmoeder en eventueel een donor. Iedereen start onvermijdelijk met verwachtingen, emoties en misschien bezorgdheden. Om een veilig nest te bouwen voor het kind, is het belangrijk om al die verhalen op één lijn te krijgen, dat begint al voor het traject start.
Wie met een draagmoeder wil werken, moet zelf op zoek gaan naar een kandidaat, vaak in de eigen familie of vriendenkring. Als dat niet mogelijk is, vinden wensouders en draagmoeder mekaar soms via-via. Het is essentieel dat er een haalbare en realistische band bestaat tussen draagmoeder en wensouders.
Er bestaan in België geen officiële databanken waar draagmoeders en wensouders elkaar kunnen vinden, ook niet bij de fertiliteitscentra.
Commercieel draagmoederschap, waarbij je de diensten van een draagmoeder vergoedt, is verboden in België. Een kandidaat draagmoeder aantrekken met financiële beloften mag dus niet.
Eerste stap: aanmelden bij een fertiliteitscentrum
In België begeleiden zes fertiliteitscentra draagmoederschapstrajecten. Wie een traject wil starten, kan zich aanmelden bij één van deze centra. Een aanmelding is de eerste stap, maar verplicht je tot niets. Veel mensen starten met een vrijblijvend informatief gesprek om de opties te onderzoeken, waarna sommigen beslissen om door te gaan en anderen (voorlopig) niet. Dat is normaal en toegestaan.
Waar kan je terecht voor een behandeling met een draagmoeder?
Medische en psycho-sociale screening
Wie na het gesprek besluit om een traject op te starten, start met een uitgebreide screening.
Medische screening
Zowel de draagmoeder als de wensvader, indien hij de zaadcellen levert, ondergaan een medische screening. Met de medische screening wil men een vlot verloop van de bevruchting en zwangerschap maximaal garanderen.
Psycho-sociale screening
De psycho-sociale screening van de draagmoeder (en haar eventuele partner) en de wensouders gaat dieper in op de motivatie en drijfveren van alle partijen.
Deze screening onderzoekt of:
- iedereen vrijwillig meewerkt
- men hetzelfde project deelt, en of men daar klaar voor is
- de situatie emotioneel stabiel is
Men onderzoekt gedetailleerd hoe alle betrokkenen de zorg voor het kind zien, en of de situatie zowel emotioneel, sociaal, als praktisch stabiel is. Men probeert zo ruim mogelijk alle verwachtingen helder te krijgen en op elkaar af te stemmen om misverstanden verderop in de procedure te vermijden.
Daarvoor zijn verschillende gesprekken nodig: individueel, samen met de partner, of met alle betrokken. In deze fase werkt men toe naar een draagmoederschapsovereenkomst tussen wensouders en draagmoeder.
Juridisch advies en wettelijk ouderschap
Gelijktijdig met de screening is het belangrijk om juridisch advies in te winnen over het wettelijk ouderschap, afstamming en de adoptieprocedure. Dit advies wordt niet in het fertiliteitscentrum gegeven. Hiervoor word je doorverwezen naar een jurist gespecialiseerd in familierecht.
Fertiliteitsbehandeling en zwangerschap
Verloopt de screening vlot, is alle nodige informatie in huis en stemmen alle partijen nog steeds in met draagmoederschap? Dan kan de fertiliteitsbehandeling starten.
In België wordt bij draagmoederschap altijd een IVF-procedure gebruikt, waarbij een eicel van de wensmoeder of een donor gebruikt wordt. Dit heet hoogtechnologisch draagmoederschap.
De zwangerschap wordt op dezelfde manier opgevolgd als elke andere zwangerschap. De draagmoeder kan zich laten opvolgen door haar eigen gynaecoloog, en de bevalling vindt plaats in een ziekenhuis naar keuze. Deze afspraken worden vooraf gemaakt.
Adoptie na de geboorte: juridisch ouderschap voor de wensouders
Na de geboorte nemen de wensouders onmiddellijk de zorg voor het kind en de ouderrol op zich, maar het juridisch ouderschap ligt in eerste instantie nog bij de draagmoeder en haar eventuele partner.
Wat gebeurt er als de draagmoeder gehuwd is?
Is de draagmoeder gehuwd, dan is haar wettelijke echtgenoot in eerste instantie de juridische vader.
Wat als de draagmoeder ongehuwd is?
Is de draagmoeder niet gehuwd, dan wordt haar partnier niet automatisch als vader aanzien. De wensvader kan zich als juridische vader laten erkennen op het gemeentehuis. Het juridisch vaderschap wordt meestal toegekend vanaf 26 weken zwangerschap.
De adoptieprocedure
Het juridisch ouderschap wordt via een adoptieprocedure overgedragen van de draagmoeder en haar eventuele echtgenoot op de wensouders. Dit kan volgens onze wet twee maanden na de geboorte opgestart worden en verloopt via de familierechtbank.
Eens de adoptie rond is, ligt het volledige ouderschap bij de wensouders. Het verdere contact met de draagmoeder en de communicatie naar het kind toe zijn op voorhand uitvoerig besproken met alle betrokkenen.
