Draagvrouwschap voor alleenstaanden: Sybe was de eerste die het probeerde

 

Pas op mijn 25ste ben ik uit de kast gekomen. Ik ben drie jaar samen geweest met een vrouw, die ik heel graag zag. Die relatie was geen façade. We zijn eigenlijk niet uit elkaar gegaan omdat ik homo ben. Als het vertrouwen in die relatie niet zo geschonden was, waren we nu misschien nog samen en hadden we misschien ook een kindje.  

Het gevoel dat ik door mijn identiteit als homo minder aanvaard zou worden was heel sterk. Mijn neef was homo en met hem is het niet goed afgelopen, omwille van het sociale stigma. Daarnaast heeft het idee dat ik geen toegang zou hebben tot het vaderschap op de conventionele manier mij ook tegengehouden om dat bij mezelf te aanvaarden. 

Op aangeven van een vriendin ben ik na die relatiebreuk opnieuw beginnen nadenken over mijn seksuele identiteit. Ik had er eerder al over nagedacht, maar er nog nooit over gepraat. Als puber had ik goede vrienden, maar werd ik door anderen vaak gepest. Ik vind het daardoor nog altijd moeilijk om alleen te zijn op een publieke plaats.  

Het gevoel dat ik als homo minder aanvaard zou worden was heel sterk. Mijn neef was homo en met hem is het niet goed afgelopen, omwille van het sociale stigma. Daarnaast heeft het idee dat ik geen toegang zou hebben tot het vaderschap op de conventionele manier mij ook tegengehouden om dat bij mezelf te aanvaarden. Die vriendin wees mij op de mogelijkheden die er voor homo’s en alleenstaanden zijn om een kinderwens in vervulling te laten gaan. Op relatief korte tijd is er veel veranderd in hoe we naar die dingen kijken als maatschappij. Mijn leven heeft nu meer vorm en mijn sociaal netwerk aanvaardt mij zoals ik ben. Ik zit goed in mijn vel, misschien beïnvloedt dat mijn idee daarover.  

Hoe belangrijk is het voor jou om genetisch materiaal te delen met je kind?  

Ik sta ook open voor adoptie en pleegzorg. Ik heb al een pleegkind gehad. Toch moet ik toegeven dat ik het enorm fijn zou vinden om te ontdekken welke fysieke en karaktereigenschappen ik in een kind met mijn eigen genetisch materiaal zou herkennen. Ik lijk zowel op mijn mama, als op mijn papa en dat is fijn. Dat de familie die dingen mee zou herkennen en dat we daar samen over zouden kunnen praten, lijkt me leuk. Uiteraard zijn er kindjes die vooral op één ouder lijken, dat kan als alleenstaande dus tegenvallen (lacht).  

Mijn kinderwens komt volgens mij voort uit een oerinstinct om je als mens voort te planten. Maar naast het doorgeven van genetisch materiaal, wil ik vooral mijn normen en waarden doorgeven. Ik wil wat ik positief vind aan mezelf meegeven, in de hoop dat mijn kind daar later op kan bouwen om mee te draaien in de maatschappij. Zo zijn wij in de familie enorm sociaal geëngageerd, het belang van die betrokkenheid zou mijn kind zeker meekrijgen. Dat is niet per se iets wat door onze genen wordt bepaald.  

Welke eigenschappen zullen van jou een goede papa maken?  

Ik ben heel zorgend. In mijn job als leerkracht bij de allerkleinsten moet ik dat dagelijks zijn en ik doe dat heel graag. Ook aan de kindjes in mijn klas geef ik twee jaar lang bepaalde normen en waarden mee. Ik denk dat ik ook als papa heel bewust met die taken zou omgaan.  

Als homo en als alleenstaande kan je niet even makkelijk als anderen een kind krijgen, daarom ga je meer nadenken over wat een kind hebben echt voor je betekent.  

Als homo en als alleenstaande kan je niet even makkelijk als anderen een kind krijgen, daarom ga je meer nadenken over wat een kind hebben echt voor je betekent. Hoe mijn leven op dit moment is georganiseerd, laat geen ruimte voor een kindje. Maar als ze me morgen opbellen om te zeggen dat er een kindje is voor mij, gooi ik met veel plezier alles om. Ik wil alles doen om een omgeving te creëren voor mijn kindje om op te groeien in een warme en veilige omgeving. Nu stel ik het heel rooskleurig voor, maar ik besef dat er van alles is dat moeilijk kan lopen met een kind. Ook die verantwoordelijkheid neem ik, daar heb ik goed over nagedacht.  

Hoe graag wil je een partner?  

Dat wil ik heel graag. Ik ga nu veel minder uit dan vroeger. Nu moet ik op een totaal andere manier op zoek naar een partner. Je wordt kieskeuriger en wil minder risico nemen. Mijn leven heeft nu veel meer vorm dan toen ik 20 was, en al wil ik mij wel aanpassen, het is nu moeilijker om iemand te vinden die daarin past. Ik wil een kind, ik wil samenwonen, omdat ik nu in die levensfase zit. In mijn recentste relatie was ik daar nog niet klaar voor en was het mijn oudere vriend die vooruit wilde.  Wanneer ik nu date, is het ontbreken van een kinderwens een absolute dealbreaker. Mijn kinderwens is te groot, om die omwille van een partner op te bergen.  

Welke stappen heb jij al ondernomen om je kinderwens te vervullen?  

Ik sta al 5 jaar op de wachtlijst voor binnenlandse adoptie. Vrienden die graag een kindje wilden adopteren wezen mij er toen op dat ik mij beter al kon aanmelden, al had ik nog geen partner. De wachttijd is echt heel lang en je kan je naam altijd terug van de lijst halen. Als ik dat toen niet gedaan had, stond ik nu nog nergens. Ik ben begonnen op plaats 675 en sta nu op plaats 155. Op het einde volgt er nog een psychologische screening. Zij discrimineren niet ten opzichte van alleenstaanden en holebi’s. Dat ging tegen mijn verwachtingen in. In mijn hoofd stond je als alleenstaande man helemaal onderaan de ladder van kandidaat wensouders. Wanneer een kind bij de ouders wordt weggehaald, kunnen zij wel aangeven dat ze geen alleenstaande man willen. Dus in die zin kan sociaal stigma wel mijn kans op een kind beïnvloeden. Momenteel is er een adoptiestop, dus het verdere verloop is onzeker.  

Daarnaast wordt buitenlandse adoptie vanuit vele landen niet toegestaan aan alleenstaanden en holebi’s. Zuid-Afrika laat het bijvoorbeeld wel toe, maar de eis is dat je daar een paar maanden gaat wonen. Dat is voor mij praktisch en vooral financieel niet haalbaar.  

Hoe sta je tegenover mensen die naar het buitenland trekken voor draagvrouwschap? 

Voor mij is dat geen optie. Ik vind het heel belangrijk dat er in België een wettelijk kader komt voor draagvrouwschap en dat het traject in België toegankelijk wordt voor mensen in mijn situatie. Het idee een kind te kopen is voor mij heel vreemd. Een altruïstische draagvrouw is ook niet gratis. Toen ik in gesprek was met het fertiliteitscentrum deden zij bijvoorbeeld het voorstel dat ik het loon van de draagvrouw zou compenseren, indien zij door de zwangerschap vroeger zou moeten stoppen met werken. Maar dat is nog iets anders dan iemand betalen om jouw kind te dragen. Altruïstisch draagvrouwschap moedigt aan om op zoek te gaan naar iemand met wie je een klik hebt om samen het avontuur van die zwangerschap aan te gaan. Beide partijen moeten er een goed gevoel bij hebben. Dat wil ik ook voor mijn kind.  

Ik vind het heel belangrijk dat er in België een wettelijk kader komt voor draagvrouwschap en dat het in België toegankelijk wordt voor mensen in mijn situatie.

Wat kan je vertellen over jouw poging om als alleenstaande beroep te doen op draagvrouwschap? 

Corona heeft de wachttijd voor adoptie enorm doen oplopen. De adoptiedienst contacteerde me toen met het nieuws dat het onwaarschijnlijk was dat we in de eerste 10 jaar nog gematcht zouden worden met een kind. Voor mezelf heb ik uitgemaakt dat ik na mijn 40ste niet meer wil beginnen aan de opvoeding van een kind. Ik wil geen oudere papa zijn.  

Toen heb ik informatie opgezocht rond draagvrouwschap en kwam uit bij het fertiliteitscentrum in Gent, wat ook vrij dichtbij was voor mij. In een impulsieve bui heb ik het fertiliteitscentrum opgebeld vanuit Nederland, waar ik op dat moment was, en een afspraak gemaakt. Mijn eerste gesprek was met een psychologe, die mijn eventuele traject mee zou begeleiden. Zij vertelde mij dat ik op zoek moest naar een draagvrouw en een eiceldonor. Er zouden nog psychologische screenings volgen, maar ik leek haar een geschikte kandidaat, door hoe ik over mijn kinderwens en mijn werk met kinderen spreek. Daarnaast werd ik wel gewaarschuwd dat het in mijn situatie niet makkelijk zou worden. Ik was de eerste alleenstaande man met een vraag naar een fertiliteitstraject met draagvrouw. Dit kon ervoor zorgen dat we op ongekende problemen zouden stuiten. Ze gaven aan dat er ook juridisch drempels zouden zijn die zij op dat moment niet konden aanwijzen. Door het ontbreken van een wettelijk kader ben je namelijk op geen enkele manier beschermd. Ik werd aangeraden een advocaat onder de arm te nemen. Ik vond iemand die heel goed op de hoogte was van de situatie rond draagvrouwschap.  

Ook een eiceldonor kon ik vrij gemakkelijk vinden in mijn omgeving. Veel vriendinnen van mij waren enthousiast. Omdat ik liever geen gekende eiceldonor had, stelde het fertiliteitscentrum voor om met wisseldonatie te werken. Ik breng dan een eiceldonor aan, maar de bevruchting gebeurt met de eicel van een andere donor. Dat leek me een goed idee. 

Met de draagvrouw wilde ik een goede klik voelen. Het fertiliteitscentrum stelt als voorwaarde dat de draagvrouw al kinderen heeft en dat haar kinderwens is vervuld. Via-via leerde ik een vrouw kennen die draagvrouw wilde zijn. Ik had haar al ontmoet toen ze kwam kijken naar musicals die ik regisseer en waarin ik meespeel en bij gemeenschappelijke vrienden. Tegen die vrienden had ze ooit eens gezegd dat ze wel draagvrouw zou willen zijn voor iemand met een kinderwens. Toen we met elkaar in contact kwamen, was de klik er heel snel. We bleken op een gelijkaardige manier in het leven te staan. Zij en haar man lieten mij de volgende dag weten dat ze dat graag voor mij wilden doen. Hoe ik over mijn werk met kinderen vertelde, had hun mee over te streep getrokken.  

Het plaatsen van deze beslissing ging makkelijker omdat ze niet werd genomen op grond van een psychologische screening. Ik ben niet ongeschikt bevonden voor het ouderschap. Dat zou ik vreselijk vinden, net omdat ik steeds te horen krijg dat ik dat heel goed zou doen. 

In augustus had ik contact opgenomen met het fertiliteitscentrum en in januari belde ik terug met het nieuws dat ik een eiceldonor en een draagvrouw had gevonden. Ze waren helemaal overdonderd dat ik dat zo snel voor mekaar had gekregen. Toen moest mijn dossier naar de ethische commissie van het ziekenhuis. Van hen kreeg ik een negatief advies en daar stopte het verhaal. De motivatie was dat de wet ontbreekt. Ik had dat helemaal niet zien aankomen.  Het plaatsen van deze beslissing ging makkelijker omdat ze niet werd genomen op grond van een psychologische screening. Ik ben niet ongeschikt bevonden voor het ouderschap. Dat zou ik vreselijk vinden. De ethische beslissing voelde niet persoonlijk. Ik was de eerste, dus bij mij was dat nog niet het geval, maar wanneer nu een alleenstaande man de vraag stelt zeggen ze standaard “neen”.  

Welke impact heeft dit alles op jou gehad?  

Ik ben heel positief ingesteld. Maar dat telefoontje heeft er wel ingehakt. Behalve de emotie heb ik niets van dat gesprek onthouden. Ik heb later moeten terugbellen. De steun van mijn omgeving was gelukkig groot. Ik zat toevallig bij twee collega’s toen ik het telefoontje kreeg. Zij vingen mee die eerste klap op. Mijn mama heeft mij ook enorm gesteund. Zij wil heel graag oma worden.  

De emoties overvielen mij in de periode die daarop volgde uit het niets. Toen bijvoorbeeld het programma ‘Ik wil een kind’ gelanceerd werd, dat door de maatschappelijke controverse gecanceld raakte. De pilootaflevering werd wel uitgezonden. Ik heb de hele uitzending lang gehuild. Ik werd getriggerd door een man, die getuigde over hoe moeilijk het is als alleenstaande papa in deze maatschappij. Dat was een dieptepunt. Toen mijn draagvrouw afhaakte en duidelijk werd dat de regering ook geen stappen ondernam in mijn voordeel, heb ik er een tijdje niet meer over willen praten. Ondanks het belang dat ik hecht aan zichtbaarheid van het probleem op sociale media en in de pers, was het even genoeg voor mij.  

In welke mate heb jij nog hoop dat het je toch zal lukken?  

Nu sta ik terug bij nul. Mijn draagvrouw heeft aangegeven dat haar privésituatie het intussen niet meer toelaat om mij te helpen. Ik ben ook niet meer op zoek. Ik reken er niet op dat die wet er snel genoeg zal zijn om voor mij nog het verschil te maken. Door de adoptiestop zijn er voor mensen in mijn positie geen opties momenteel.  

Ik reken er niet op dat die wet er snel genoeg zal zijn om voor mij nog het verschil te maken. Door de adoptiestop zijn er voor mensen in mijn positie geen opties momenteel. 

Bewust co-ouderschap is een keuze die ik bij anderen enorm respecteer, maar ik zie het mezelf niet doen. Veel vrouwen hebben mij die vraag al gesteld. Door mijn zichtbaarheid in de media, zoeken vrouwen vaak contact met mij om te polsen of ik daarvoor open sta. Je kan toch onmogelijk in alles op dezelfde lijn zitten bij het opvoeden. Daarbovenop woon je ook niet in hetzelfde huis. Met een samenwonende partner kan je terloops dingen afstemmen. Voor mij zou het voelen alsof ik mijn kind week om week kwijt ben. Dat kan ik mij niet voorstellen. Ik wil geen moment missen van hoe mijn kind opgroeit. Ik heb mij al neergelegd bij het feit dat ik de zwangerschap zal moeten missen, maar het hele verdere verloop van baby tot volwassen persoon wil ik meemaken. Ik ben daar een beetje egoïstisch in denk ik.  

Wat kan je vertellen over jouw ervaring met pleegzorg?  

Ik heb een periode deeltijds de pleegzorg op mij genomen voor een kindje dat bij mij in de klas zat. De thuissituatie was echt niet gezond door onverwerkte trauma’s, maar door de lockdown kon niemand ontsnappen aan de situatie. De mama heeft mij huilend opgebeld, om hulp te vragen. Het kind zei aan de telefoon dat hij bij mij wilde komen en naar school wilde. Het was heel moeilijk om de telefoon neer te leggen. Na drie wanhopige telefoons en overleg met de school en het CLB is er thuisbegeleiding opgestart vanop afstand. Ik ben ook met hem in contact gebleven en speelde tijdens videocalls bijvoorbeeld spelletjes met hem. Dat haalde de druk een beetje van de ketel in dat gezin.  

Ook toen de school weer open was, bleef het moeilijk. Het bericht dat ik nog 10 jaar op de wachtlijst voor adoptie zou staan, haalde mij over om voor pleegzorg te gaan. Hij had mij nodig. De mama verwelkomde dit idee ook meteen, omdat we elkaar door de pandemie beter hadden leren kennen. Ik heb heel veel respect voor de beslissing die zij voor haar kind heeft genomen.  

We hebben veel fijne dingen gedaan samen en die ervaring heeft mijn vermoeden bevestigd dat ik heel graag die zorg voor een kind op mij neem. We hebben nog altijd contact en hij is nog altijd welkom.  

Omdat de match er al was, kon de ondersteunende pleegzorg meteen opgestart worden. Gedurende 2,5 jaar is hij 1 weekend op 2 bij mij geweest en soms tijdens de week. Tijdens de schoolvakanties kwam hij vaak volledige weken. Intussen is de mama stabieler, is de oudere broer op internaat en is de nood aan ondersteuning weggeëbd. We hebben veel fijne dingen gedaan samen en die ervaring heeft mijn vermoeden bevestigd dat ik heel graag die zorg voor een kind op mij neem. We hebben nog contact en hij is nog altijd welkom. Ik weet dat een volgende ervaring met pleegzorg een minder positieve zou kunnen worden. Toch overweeg ik het momenteel.  

Wat zou je willen vragen aan de overheid in verband met jouw situatie?  

Ik begrijp dat draagvrouwschap een ethische kwestie is, waarover we het nooit allemaal eens zullen zijn. Via sociale media ben ik twee uur lang bestookt geweest met een hele waslijst aan argumenten tegen bewust alleenstaand vaderschap. Ook mijn buurvrouw bijvoorbeeld heeft mij rechtuit gezegd dat ze niet akkoord gaat met mannen als ik die papa worden. Maar ik kan haar ook even stellig zeggen wat mijn mening daarover is. Dat respecteert ze wel. Misschien zit daar de sleutel, ook politiek, in het respecteren van andermans keuze, zonder dat je het er daarom mee eens hoeft te zijn.  

Omdat de keuzemogelijkheden van bovenaf zo strikt beperkt worden, lijkt het bijna onmogelijk om aan te tonen dat het wel kan. En daar loopt het vast. Er zijn voldoende succesvolle alleenstaande papa’s, maar dat ziet men niet als een argument.  

Ik begrijp dat men het vanuit de overheid belangrijk vindt om kandidaat ouders voor adoptie of bewust alleenstaand ouderschap te screenen. Al is het uiteraard niet eerlijk dat anderen langs de traditionele weg geen verantwoording hoeven af te leggen. 

 Omdat de keuzemogelijkheden van bovenaf zo strikt beperkt worden, lijkt het bijna onmogelijk om aan te tonen dat het wel kan. En daar loopt het vast. Er zijn voldoende succesvolle alleenstaande papa’s, maar dat ziet men niet als een argument.  

Hoewel ik weet dat ik er misschien niet in zal slagen om mijn wens in vervulling te laten gaan, wil ik mijn verhaal blijven vertellen. Ik wil mijn steentje bijdragen om de mogelijkheid dat mannen zoals ik papa’s kunnen zijn te installeren in de hoofden van anderen. Verschijnen in de media is niet zonder gevolgen. De impact van sommige berichten die je krijgt of commentaren bij artikels kan groot zijn. Het kost tijd en energie. Maar als iemand je op straat aanspreekt om te tonen dat die voor jou supportert, dan is dat veel waard. Dat maak ik ook mee en dat motiveert me om door te gaan. Ook Dina Tersago heeft mij een hart onder de riem gestoken door een berichtje te sturen.  

Welke raad kan je geven aan mensen die zich in jou herkennen?  

Onderzoek de opties. Ga met een positieve instelling te werk, maar blijf nuchter.